پروتکل آموزش مهارت های اجتماعی برای بیماران اسکیزوفرنی

توان­بخشی روانی-اجتماعی عبارت است از مجموعه­ ای از مداخلات درمانی که کلیت و یکپارچگی فرد، یعنی روان، جسم و روح را مورد توجه قرار می­دهند.

این رویکرد موجب بهبود عملکرد فردی، پیشرفت مدیریت فردی بیماری و در نهایت منجر به تسهیل فرایند درمان فرد می­گردد. هدف، پشتیبانی از فرد مبتلا به بیماری به عنوان فردی فعال در درمان خود و عضوی سازنده و مولد در خانواده، اجتماع و فرهنگ است. مسیر این نوع درمان در راستای بازتوان­بخشی و ارتقاء مهارت­های اجتماعی-روانی، عملکردهای شناختی، مدیریت بیماری و علائم اختلال است.

هدف از توان­بخشی اجتماعی و روانی پشتیبانی از فرد مبتلا، به عنوان فردی فعال در درمان و عضوی مولد در اجتماع است. بازیابی سلامت، فرایندی است در جهت مدیریت بیماری، با کمترین میزان مداخله در زندگی معمول افراد که لازمه آن، ارائه خدمات در  وهله های مختلف ارزیابی، مداخلات روانی-اجتماعی، مدیریت فرایند بهبود، مداخلات شناختی و نیز توجه به اختلالات همراه و به ویژه سوء استفاده از مواد است.

در فرایند طراحی درمان، توجه به اهداف شخصی، نقاط قوت و ضعف، نتایج آخرین ارزیابی­ ها، اختلالات ثانویه، بررسی عوامل خطرزا و ارزیابی مستمر ضروری است. ارزیابی سطح مهارت­ های اداره زندگی، شبکه حمایتی، وضعیت مسکن، تحصیل و اشتغال، موضوعات قانونی و مالی از عمده ­ترین موارد ارزیابی افراد مبتلا هستند.

مداخلات روانی اجتماعی نیازمند انجام خدمات مددکاری، بهبود شرایط حمایتی و سازگاری محیطی، شکل­ دهی رفتارهای اجتماعی مناسب، تصحیح نقایص ادارکی، آموزش نحوه برخورد با برچسب­های اجتماعی، افزایش فعالیت­های اجتماع­ محور و مهارت­ های خودیاری می­باشند. در فرایند بهبود، ارائه اطلاعات مربوط به بیماری، مداخله در سطح خانواده، آموزش نحوه تنظیم عواطف، آموزش روانی، برنامه ­ریزی شخصی در جهت جلوگیری از عود و ثبات­ بخشی به بیماری از مؤثرترین اقدامات محسوب می­گردند.

این پروتکل برای بیماران اسکیزوفرنی تدوین شده است و شامل بخش­های زیر است :

بخش اول: بهبود نقص در فعالیت­های اصلی زندگی مانند توانایی ­های مربوط به زندگی در وضعیتی با ثبات (مهارت­های اجتماعی)

بخش دوم: توانایی درگیر شدن در فعالیت­های معنادار اجتماعی همچون اشتغال به کار

بخش سوم: توانایی ایجاد و حفظ روابط اجتماعی

بخش چهارم: توانایی مدیریت بیماری